ABN AMRO: 'Aanpak stikstofcrisis in landbouw vraagt om combinatie van maatregelen'

In april presenteerde het kabinet nieuwe maatregelen om de stikstofuitstoot te verminderen. De kabinetsplannen bestaan uit een ‘startpakket’, dat moet voorzien in een nieuwe structuur voor vergunningverlening in combinatie met emissieverlaging en natuurherstel. Om in kaart te brengen wat de kosteneffectiviteit is van verschillende maatregelen in de melkveehouderij heeft ABN AMRO een update gepubliceerd van het onderzoek ‘Pragmatische aanpak stikstofcrisis’ dat de bank in 2022 liet verrichten door het CLM Onderzoek en Advies. Hierin concluderen onderzoekers dat een combinatie van maatregelen nodig is om een beoogde reductie van 42% tot 46% van de stikstofuitstoot ten opzichte van 2019 te bereiken. 

Veel melkveehouders kunnen relatief eenvoudig stikstofemissies reduceren door slimme aanpassingen in de bedrijfsvoering. ABN AMRO heeft de kosteneffectiviteit van stikstofreductie per categorie maatregelen in kaart gebracht. Zo kosten managementmaatregelen, zoals weidegang, eiwitarmer voeren of minder jongvee aanhouden, relatief weinig geld. Bovendien kunnen zulke aanpassingen zonder overheidssteun worden uitgevoerd.


Zolang de juridische inbedding van deze maatregelen ontbreekt, bieden ze voor melkveehouders echter geen zekerheid. Pas wanneer de overheid inzet op doelsturing en reductie juridisch erkent, kunnen deze maatregelen perspectief bieden. Op dit moment zijn technische innovaties ‘second best’ en breed inzetbaar. Voorbeelden hiervan zijn mestvergisting, de LelySphere  of het CowToilet. De reductiekosten bij zulke innovaties bedragen tussen de 5 en 31 euro per kilo stikstof per jaar. Wel blijft ook hier de juridische erkenning van sommige innovaties een uitdaging.


Erg kostbaar voor het Rijk, maar wel een zeker slot op de emissiedeur is het opkopen van bedrijven. De kosten daarvan bedragen tussen de 43 en 49 euro per kilo stikstof per jaar, hebben de onderzoekers becijferd. Omdat het om een kleine groep bedrijven gaat, is de totale impact hiervan echter beperkt, verwacht ABN AMRO. In de praktijk is op bedrijfsniveau een combinatie van maatregelen het meest kansrijk om tot de gewenste reductie van stikstofemissies te komen.


Een slimme mix van technische innovaties en managementmaatregelen is het meest kostenefficiënt voor melkveehouders en overheid, stellen analisten van de bank. Met het juiste stimuleringsbeleid is een stikstofreductie van 30% realistisch - zonder dat het de sector honderden miljoenen euro per jaar hoeft te kosten. Op gebiedsniveau kan dit beleid, indien noodzakelijk, worden aangevuld met structuurmaatregelen.


Meer informatie is te vinden in het rapport het rapport 'Pragmatische aanpak stikstofcrisis, een update'.

Bron: ABN AMRO, 19/05/2025
Publicatie: 19-05-2025